ΘΕΜΑ:               "Εξειδίκευση"

            1)    Πρόλογος:  Καθώς  ο  άνθρωπος   είναι  ένα  ον  με  διπλή  υπόσταση:  υλική  και  πνευματική,  για  να  ικανοποιήσει  τις  ανάγκες  του,  που  κι  αυτές  με  τη  σειρά  τους  είναι  υλικές  και  πνευματικές,  δημιούργησε  τον  πολιτισμό:  πνευματικό  και  τεχνικό.  Ιδιαίτερα   στο  δεύτερο  τα  τελευταία  χρόνια   παρατηρείται  τέτοια  ανάπτυξη   ώστε  να  μιλάμε   για  πραγματικά  θαύματα   στο  χώρο  του.  Φυσικά  ζούμε  και  τα  προβλήματά  του.  Όμως  είμαστε   αναγκασμένοι  να  ακολουθήσουμε  αυτό  το  ρυθμό  ανάπτυξης  και  έτσι  εκ  των  πραγμάτων   οδηγηθήκαμε  στην  εξειδίκευση.

          2)   Ορισμός:  Εξειδίκευση  είναι  η  ενασχόληση  του  ανθρώπου  σε  ένα  συγκεκριμένο  και  κατά  συνέπεια   περιορισμένο  τομέα  εργασίας.

          3)   Αιτίες   για  την  εξειδίκευση:  Αρκετές   είναι  οι  αιτίες   που  οδήγησαν  τον  άνθρωπο  να  διασπάσει  την εργασία  του  σε  ειδικούς   τομείς  και  να  εξειδικευτεί  σε  έναν  μόνο.    α)Σε  αυτήν  οδηγεί   πρώτα-πρώτα  η  τεράστια   ανάπτυξη  σε  όλους  τους  τομείς   και  η  διεύρυνση   των  γνώσεων  του  ανθρώπου.  Η  ανάπτυξη  επιζητά   τη  μελέτη  του  αντικειμένου  σε  βάθος  και  πλάτος  και  δεν  αρκείται   στην  επιφανειακή  εξέταση.   Αυτό  μπορεί  να  γίνει  μόνο  όταν  η  έρευνα  γίνεται   ξεχωριστά  στους  διάφορους   τομείς.  Επίσης  το  φάσμα  των  γνώσεων  του  ανθρώπου  στις  μέρες  μας  είναι  τόσο  μεγάλο,  ώστε  ακόμη  κι  αν  αφιερώσει   ολόκληρη  τη  ζωή  του  δε  μπορεί  να  το  κατακτήσει.  Έτσι  η  εξειδίκευση  έγινε  ανάγκη  στον  άνθρωπο.   β)Επίσης  η  εκβιομηχάνηση  που  συντελέστηκε  μετά  τη  βιομηχανική  επανάσταση  και  ως  σήμερα,   και  η  γενίκευση   της  χρήσης  της  μηχανής  στην  παραγωγή.  Η  μηχανή  βέβαια   απάλλαξε  τον  άνθρωπο   από  το  μόχθο  και την  κούραση,  όμως  τον  έκανε  και  δούλο  στις  απαιτήσεις  της  που  τις  περισσότερες  φορές  απαιτούν  ειδίκευση.   Η  αρχή  της  βιομηχανικής  κοινωνίας   είναι  η  παραγωγή   προιόντων  σε  ελάχιστο   χρονικό  διάστημα  για  να  καλυφθούν   οι  ανάγκες  των  καταναλωτών.  Αυτό  απαιτει  ταχύτητα   και  συγχρονισμό  ενεργειών,   με  άλλα  λόγια  εξειδίκευση.

          4)   Θετικά   Αποτελέσματα:    α)Αύξηση  της  παραγωγής,   αφού  χρησιμοποιούνται  συστηματικά  όλες  οι  δυνάμεις   του  ανθρώπου:  σωματικές   και  πνευματικές.  Έτσι  σε  ελάχιστο   χρόνο  παράγονται  τεράστιες   ποσότητες.  β)  Βελτίωση   της  ποιότητας  των  προιόντων,  γιατί  κάθε  εργαζόμενος  γνωρίζει   τέλεια  τον  τομέα  της  εργασίας   του,  τα  πλεονεκτήματα  που  αποφέρει  και  τα  μειονεκτήματα  που  έχει,  συντονίζει  καλύτερα   τις  προσπάθειές  του  και  πετυχαίνει  τη  βελτίωση.  γ)  Προστατεύει  από  την  ημιμάθεια   και  κατοχυρώνει  την  πλήρη  γνώση  σε  έναν  τομέα.  Αυτή  φέρνει  σε  επαφή  τον  καθένα  με  το  αντικείμενό  του  και  τον  κάνει  κύριο,  κάτοχό  του.  Μαθαίνει  όλες  τις  πτυχές   του  και  έτσι  τελειοποιεί  και  το  αντικείμενο  και  τους  τρόπους   χρησιμοποίησής  του.  δ)  Τέλος  καλύτερη   δυνατότητα  αντιμετώπισης  των  προβλημάτων  που  παρουσιάζονται  σε  έναν  κλάδο.  Π.χ.  στην  ιατρική,  η  νόσος  του  ΑΙDS,  αντιμετωπίζεται  καλύτερα   με  τη  συνεργασία  των  ειδικών  σε  επιμέρους  τομείς,   παρά  από  έναν  επιστήμονα  που  ασχολείται  με  όλους.  Όπως  καταλαβαίνουμε,  με  αυτόν  τον  τρόπο,  προάγεται   και  βελτιώνεται  η  επιστήμη  σε  όλους  τους  κλάδους  της.

5)    Αρνητικά  Αποτελέσματα:   α)Η  ζωή  και  η  εργασία   του  ανθρώπου  μηχανοποιείται  και  τυποποιείται.  Ο  άνθρωπος  αναγκάζεται  να  επαναλαμβάνει  τις  ίδιες  κινήσεις-ενέργειες,  την  ίδια  εργασία,   κάτω  από  τις  ίδιες  συνθήκες.   Έτσι  όμως  οδηγείται   στην  ανία  και  την  πλήξη.  Η  εργασία   του  χάνει  το  δημιουργικό  της  χαρακτήρα,  ο  άνθρωπος  γίνεται   εξάρτημα  της  μηχανής,   χωρίς  ηθική  ικανοποίηση  από  τη  δουλειά   του,  η  φαντασία   του  περιορίζεται  και  το  πνεύμα   του  νεκρώνεται.  β)  Η  γνώση  και  τα  όριά  της  επεκτάθηκαν  υπερβολικά,  όπως  είπαμε,  όμως  με  την  εξειδίκευση  επεκτάθηκαν  σε  βάθος  και  όχι  σε  πλάτος.  Δυστυχώς   στην  εποχή  μας  παρατηρείται  το  εξής  λυπηρό:   συνήθως  να  μην  γνωρίζουμε  τίποτε   άλλο  πέρα  από  την  ειδικότητά  μας.  Έτσι  για  παράδειγμα  υπάρχουν   επιστήμονες  τέλειοι  στο  αντικείμενό  τους,  όμως  δεν  ξέρουν  τίποτε   από  τέχνη,  λογοτεχνία,  πολιτική.   Χάνουν  το  πραγματικό  νόημα  της  ζωής,  γίνονται  εξαρτήματα  και  απλά  εκτελεστικά  όργανα.   γ)  Οι  επιστήμονες  παύουν   να  έχουν  επαφή  με  την  επιστήμη  τους  σαν  σύνολο,   ασχολούνται  μόνο  με  τον  κλάδο  τους.  Βλέπουν   το  μερικό  και  όχι  το  γενικό.  Όπως  λέμε  βλέπουν   το  δέντρο  αλλά  χάνουν  το  δάσος.  δ)  Τέλος  με  την  εξειδίκευση  ακόμη  και  η  παιδεία  έχασε  το  βασικό   της  στόχο.  Προκειμένου  να  εξυπηρετήσει  τη  γνώση  και  την  παραγωγή,   με  λίγα  λόγια  την  εξειδίκευση,  παραμέλησε  το  κύριο  λειτούργημά  της:  τη  δημιουργία  ατόμων   με  ολοκληρωμένη  προσωπικότητα.

          6)   Αντιμετώπιση:   Αφού   η  εξειδίκευση  είναι  απαραίτητη  στη  ζωή  μας,  στόχος  μας  πρέπει  να  είναι,  η  εξειδίκευση  αυτή  να  γίνει  η  αφετηρία   για  πολύπλευρη  δράση.  Να  μην  τελειώνει  η  γνώση  με  την  εξειδίκευση,  αλλά  με  αυτή  να  αρχίζει.   Για  αυτό  η  παιδεία,  με  ευρήτητα  γνώσεων   που  θα  αφορούν   την  επιστήμη,  την  τέχνη,  τη  λογοτεχνία,  τη  φιλοσοφία,  τη  θρησκεία,  θα  πρέπει  να  δημιουργήσει  ολοκληρωμένες  προσωπικότητες,  μέσα  στις  οποίες   θα  βρίσκεται  και  ο  ειδικός.   Ακόμη  χρειάζεται  προσωπική   προσπάθεια  από  μας  τους  ίδιους   για  να  γνωρίζουμε  πέρα  από  την  ειδικότητά  μας.  Για  παράδειγμα  πρέπει   να  αξιοποιούμε  τον  ελεύθερο  χρόνο  μας  για  να  φτάσουμε   στην  ουσιαστικότερη  γνώση.   Επίσης  γνώση  σε  τομείς  παρεμφερείς  με  την  ειδικότητά  μας.  Αυτή  θα  οδηγήσει  σε  ουσιαστικότερη  γνώση  του  δικού  μας  τομέα.  Για  παράδειγμα  ο  επιστήμονας  που  ασχολείται  με  την  υγεία  δεν  μπορεί   να  αδιαφορεί  για  τις  συνέπειες   από  την  κατάχρηση   των  σύγχρονων  μέσων  της  ατομικής   επιστήμης.

          7)   Επίλογος